اطلاعات تماس
|
20 ســال ســابــقه
|
| رسالت، بین رشید و باقری، پلاک 208 |
| 777 30 320 |
| 777 30 321 |
اخبار
مروری بر آهنگ‌های خاطره‌انگیز در آثار کودک و نوجوان به مناسبت روز جهانی کودک صدای پای خاطرات
دهه شصت عصر طلایی سینما و تلویزیون کودک و نوجوان بود. سال‌هایی که سالن‌های سینما پر از کودک و نوجوان می‌شد و والدین هم بدون دغدغه در کنار فرزندانشان به تماشای فیلم‌ها می‌نشستند. البته که آن سال‌ها سرگرمی دیگری هم نبود، نه بازی‌ها تا این حد گسترش یافته بودند و نه خبری از سی‌دی‌های روز دنیا و اینترنت و حتی کامپیوتر بود. در واقع سینما و تلویزیون در کنار بازی‌های کوچه و خیابان و البته تعداد محدودی از کنسول‌های بازی، اصلی‌ترین سرگرمی کودکانِ آن روزها محسوب می‌شد.
آن سال‌ها، موسیقی‌های برنامه‌های کودک در کنار آثار تصویری این ژانر، اتفاق ویژه‌ای بود که تبدیل به خاطره شنیداری مشترک یک نسل شد. از برنامه‌های عروسکی مثل «خونه مادر بزرگه» و «مدرسه موش‌ها» تا «دزد عروسک‌ها»، «گلنار»، «زیر گنبد کبود»، «قصه‌های مجید»، «علی کوچولو» و حتی برنامه‌های رادیویی مثل «شب بخیر کوچولو». برنامه‌هایی که اگر تصاویر آن هم به وضوح در ذهنمان نمانده باشد اما حتماً ملودی و ترانه‌های آن را به خاطر می‌آوریم.
در این گزارش، به بهانه روز جهانی کودک (16 مهر) مروری داشتیم بر قطعات ساخته شده برای کودکان که البته تعدادشان بیش از این‌ها است و ما سعی کردیم به معرفی خالقان بعضی از خاطره‌انگیزترینشان بپردازیم. موزیسین‌هایی که شاید بعضی‌ها چهره‌هایشان را زیاد ندیده باشند اما حتماً آثارشان را شنیده‌اند.
*****
- * «مدرسه موش‌ها»، «گلنار»، «دزد عروسک‌ها» و «کلاه قرمزی» - محمدرضا علیقلی
اولین فعالیت جدی علیقلی در زمینه موسیقی کودکان مربوط به سریال «مدرسه موش‌ها» است. مدرسه موش‌ها بخشی از یک جُنگ بود، یک جُنگ ده، یازده قسمتی که سال ۶۰ پخش می‌شد و قرار بود بچه‌ها را برای مدرسه رفتن تشویق کند. این برنامه عروسکی را مرضیه برومند کارگردانی و از عروسک‌گردانان و صداپیشگانی نظیر ایرج طهماسب، حمید جبلی و فاطمه معتمد آریا استفاده کرد. اما این مجموعه به چنان محبوبیتی رسید که شبکه 1 ساخت آن را به مرضیه برومند سفارش داد و در بخش‌ها و قسمت‌های مختلفی تا سال 63 ادامه پیدا کرد. موسیقی آن نیز به همان اندازه محبوب شد. اشعاری که تا مدت‌ها نقل دهان کودکان و حتی پدر و مادرهایشان بود و یا «می‌رم مدرسه. جیبام پره، فندق و پسته» را می‌خواندند که شعرش را صوفیا محمودی سروده بود و محمدرضا علیقلی آن را تنظیم کرده بود یا «ک مثل کپل...» که برای تیتراژ سریال «مدرسه موش‌ها» استفاده شده بود و شاعرش یک روحانی با نام سیدابوالقاسم حسینی‌ژرفا بود. شهرت و محبوبیت موش‌های دوست‌داشتنی تا حدی ادامه پیدا کرد که فیلم‌سینمایی «شهر موش‌ها» در سال 1364 به کارگردانی «محمدعلی طالبی» ساخته شد و این بار هم محمدرضا علیقلی سازنده موسیقی و آوازهای کودکانه این پروژه بود. موسیقی یکی از اِلِمان‌های اصلی این فیلم‌سینمایی بود و علیقلی به خوبی توانست حس‌هایی نظیر عاطفه، هیجان، شادی و حتی ترس از کاراکتر «اسمشو نبر» را در این کار منتقل کند.
تجربه بعدی علیقلی در حوزه کودک مربوط به فیلم‌سینمایی «گلنار» بود. اثری به کارگردانی کامبوزیا پرتوی که چندسال پس از «شهر موش‌ها» ساخته شده بود و توانست بار دیگر کودکان را همراه با والدین‌شان راهی سینماها کند و در سال 67 تبدیل به پرفروش‌ترین فیلم سال شود. علیقلی در عین استفاده از ظرافت‌های موسیقی کودکانه در این پروژه، تلاش کرده بود تا از چاشنی موسیقی محلی هم استفاده کند. «گلنار مثل گلی بود که گفتن پرپرگشته /شکر خدا دوباره به ده ما برگشته» بخشی از ترانه اصلی فیلم گلنار بود.
محمدرضا علیقلی پس از چند فیلم و سریال در سال 1368 به پروژه سینمایی «دزد عروسک‌ها» به کارگردانی محمدرضا هنرمند ملحق شد. فیلمی با ترانه معروف «آهای آهای ننه، من گشنمه» که شاید بتوان آن را یکی از ماندگارترین فیلم‌های سینمای کودک ایران دانست. این فیلم پس از اکران در سال 69 توانست فروشی 24 میلیون تومانی را در اکران سینماها به‌دست بیاورد و عنوان پرفروش‌ترین فیلم سال را از آن خود کند. علیقلی در این پروژه هم چند قطعه با کلام و چند قطعه بی‌کلام داشت. اما جالب‌ترین قطعه با کلام آن همان «آهای آهای ننه من گشنمه» بود که توسط اکبر عبدی به شکل جالبی اجرا می‌شد!
پس از یک وقفه پنج ساله، محمدرضا علیقلی دوباره به دنیای کودکان بازگشت و به نوعی می‌توان گفت در این دنیا ماندگار شد. یکی از مولفه‌های اصلی محبوبیت عروسک «کلاه قرمزی» در میان مردم ایران، قطعاتی است که برای آن ساخته شد. کارهایی که بیشتر مخاطبان از زمان فیلم‌سینمایی «کلاه قرمزی و پسرخاله» به یاد دارند و بیراه نیست اگر بگوییم که برخی از آنها هیت هستند. چون همین الان اگر به خیابان بروید و آهنگی نظیر «آقای راننده یالا بزن تو دنده» یا «سلام الاغ عزیز حالت چطوره» را پخش کنید بعید است کسی نشنیده باشد!
فیلم کلاه قرمزی و پسرخاله در سال 1373 پخش شد که یکی از پرفروش‌ترین‌های دوره خودش بود و تا سال‌ها قطعاتش به بهانه‌های مختلف در میان مردم زمزمه می‌شد. همکاری بعدی علیقلی با زوج هنری موفق ایرج طهماسب و حمید جبلی در فیلم‌سینمایی «کلاه قرمزی و سروناز» در سال 1381 بود. از این اثر هم با وجود چند کار با کلام و بی‌کلامش، یک قطعه با مطلع «سرتو بالا کن سروناز/کوچه رو نگاه کن سروناز» در ذهن‌ها باقی مانده است. از سال 1389 پخش مجموعه‌های نوروزی کلاه قرمزی آغاز شد که تا امروز در تمامی فصل‌های این مجموعه محمدرضا علیقلی آهنگساز بوده و تیتراژ اول این مجموعه با مطلع «به به دوباره آمد فصل بهاری» در سطح وسیعی شنیده شده است. خصوصاً که آهنگسازی این مجموعه دستخوش تغییر گسترده‌ای نمی‌شود و هر سال با یک تم ثابت روی آنتن می‌رود. البته در این بین علیقلی با جبلی و طهماسب در فیلم سینمایی «کلاه قرمزی و بچه ننه» هم همکاری کرد که این فیلم در بخش‌های مختلف از جمله بخش موسیقی نتوانست نظر مثبت منتقدان و مخاطبان را جلب کند. شاید جالب باشد بدانید که تمامی اشعار کلاه قرمزی از ابتدا تا الان سروده ایرج طهماسب است و در برخی موارد حمید جبلی هم با او هم‌فکری داشته است. در تمامی قطعات هم حمید جبلی که صداپیشه کلاه قرمزی است، کارها را اجرا کرده است.
- * «بچه‌های کوه آلپ» - مجید انتظامی
- * «خونه مادربزرگه»، «قصه‌های تا به تا» و «زیر گنبد کبود» - بهرام دهقانیار
عمده موسیقی‌های کودک این هنرمند در همکاری با مرضیه برومند شکل گرفته که «خونه مادر بزرگه» اولین اثر او محسوب می‌شود. درباره نحوه ورودش به این ژانر گفته: «در دوران سربازی پیانو تدریس می‌کردم و مریم سعادت شاگردم بود؛ یک‌بار به من گفت که اثری برای کودکان در دست ساخت است و آیا شما این توان را در خودتان می‌بینید که برایش موسیقی بنویسید؟ اتفاقا من هم آن زمان در همسایگی با بابک بیات زندگی می‌کردم و گاهی در موسیقی فیلم‌هایش پیانو می‌زدم. با او مشورت کردم و گفتم تا به حال فعالیت حرفه‌ای در این ژانر نداشتم و نمی‌دانم کار را بپذیرم یا نه؟ او به من قوت قلب داد که می‌توانم این کار را انجام دهم و حتی گفت اگر سوالی داشته باشم، کمکم می‌کند. دلیل تردیدم این بود که تجربه‌های پیشینم در این زمینه خیلی عمیق نبودند. بدین ترتیب با مرضیه برومند برای «خونه مادربزرگه» آشنا شدم و شعرها را دریافت کردم.»
«زیر گنبد کبود» یا همان «آقای حکایتی»، برنامه دیگری بود که آن سال‌ها طرفداران زیادی پیدا کرده بود و شاید خیلی‌ها ندانند که خواننده آن حمید غلامعلی بوده است. او درباره حضورش در این برنامه به موسیقی ما گفته بود: «سال 65 یا 66 از طریق آشنایی با آهنگسازان مختلف برای اجرای آهنگ تیتراژ «آقای حکایتی» معرفی شدم. فکر می‌کنم این اولین‌باری بود که من به عنوان سولیست یک کار را می‌خواندم و پخش می‌شد. وقتی دیدم اولین کار من به این شکل و در مدت طولانی پخش شد، برایم شیرین بود. بچه‌ها و نوجوانان آن نسل، هنوز این کار را در خاطر دارند و بعضی‌ها فکر می‌کردند این کار را «بهرام شاه‌محمدلو» (ایفاگر نقش آقای حکایتی) خوانده است.»
اما در بین این آثار، مجموعه «قصه‌های تا به تا» برایش لذت‌بخش‌تر بوده چراکه متقد است خیلی به فضای زندگی‌اش نزدیک بود و به خاطر غیرزمینی بودنش با آن راحت بوده است.
- * «باز مدرسم دیر شد...» - محمد شمس
سریالی به کارگردانی حسین افصحی است که در سال ۱۳۶۲ ساخته شد و موسیقی آن کار محمد شمس بود. موسیقی دستگاهی ایرانی که از بخش‌های فرح‌بخش و محرک این نوع موسیقی برای آن استفاده شده بود و می‌توان آن را به عنوان نمونه‌ای برای کسانی برشمرد که معتقدند در موسیقی ایرانی غمی نهفته که قابل استفاده برای موسیقی کودک و نوجوان نیست.
محمد شمس، آهنگساز، تنظیم‌کننده و رهبر ارکستر که موسیقی را با ساز تمبک آغاز کرد و از آموزش‌های استادانی مانند حسین دهلوی، مرتضی حنانه، مصطفی کمال پورتراب، علی رهبری، کامبیز روشن‌روان، فرهاد فخرالدینی، اسماعیل تهرانی، جواد معروفی، افلیا پرتو، حسن ناهید و بسیاری دیگر از هنرمندان موسیقی ایرانی بهره برد. آثار محمد شمس، در فرم‌ها و سبک‌های بسیار متنوعی خلق شده که شامل قطعاتی برای ارکستر بزرگ، موسیقی الکترونیک، ارکستر ایرانی، ارکستر تلفیقی و انواع ترانه، تصنیف و سرود است.
- * «شب بخیر کوچولو» - محمود منتظم صدیقی
شعر لالایی، سروده مصطفی رحماندوست است که پس از واقعه رودبار سال 1369، شاهد کودکی زنده زیر آوار بود و در حالی که با خود آواز زیبای لالایی می خواند. رحماندوست آن چنان تحت تأثیر این صحنه قرار می‌گیرد که شعر زیبای لالایی را برای تمام کودکان ایران زمین می‌سراید.
خواننده این ترانه یعنی «پرشات پیروزکار»، زمانی که فقط هشت سال داشت آن را در استودیو رادیو خواند. او درباره آن خواندن این ترانه گفته: «هشت ساله بودم که دایی‌ام (محمود منتظم صدیقی) از من خواست ترانه‌ای را که برای برنامه‌ای کودکانه تنظیم کرده بود، بخوانم. بعد از بارها مرور و تمرین، انگار که رضایت دایی جلب شده بود و ظهر یک روز پاییزی همراه دایی و پدرم وارد استودیوی ساختمان شیشه‌ای محل قدیمی ضبط برنامه‌های رادیو شدم. بعد از دوبار تمرین کردن در حالی که استرس فراوانی داشتم و کاملاً با محیط غریبه بودم، دلم را به دریا زدم و شعر را خواندم. هرچند که در حین خواندن چند بار اشتباه کردم ولی سعی کردم با نشاطی مضاعف آن را ادامه دهم و این شد ماحصل شعر لالایی، سروده مصطفی رحماندوست.»
- * «ماجراهای علی کوچولو» - بابک بیات
- * «خواهران غریب» - ناصر چشم‌آذر
«خواهران غریب» اوایل دهه 70 تولید شد؛ سال‌هایی که خیلی خبری از فیلم موزیکال نبود و مخاطب را به یک‌باره با فیلمی روبه‌رو کرد که از همان ابتدا با موسیقی گره می‌خورد. تیتراژ ابتدایی فیلم به پیشنهاد کیومرث پوراحمد که می‌خواست با شعری از نظامی گنجوی باشد، با شعر «ای نام تو بهترین سرآغاز» آغاز می‌شود و سکانس آغازین فیلم هم سرودخوانی بچه‌ها در آمفی‌تئاتر را نشان می‌دهد.
«جان مریم» قطعه دیگری است که با ملودی قطعه «جان مریم» و ترانه‌ای از کیومرث پوراحمد اجرا می‌شود. علاوه بر این ترانه‌هایی از کتاب فارسی دبستان همچون «صد دانه یاقوت» و «باز باران» نیز در آن اجرا شدند. «مادر من» با صدای زنده یاد خسرو شکیبایی قطعه دیگری بود که توانست نظر بسیاری را به خود جلب کند. ترانه‌ای که ناصر چشم‌آذر درباره آن گفته: «ترانه «مادر من» را خسرو شکیبایی و کیومرث پوراحمد مشترکاً سرودند. ظاهرا اشتیاق و علاقه زنده یاد شکیبایی به مادرش سبب شده بود که پیشنهاد اجرای این قطعه را به پوراحمد دهد.»
چشم‌آذر درباره چگونگی ضبط ترانه‌ها با صدای خسرو شکیبایی گفته: «به خاطر دارم که کیومرث پوراحمد در ابتدا بازی در نقش پدر دوقلوها و آهنگساز را به خود من پیشنهاد داد که البته شخصاً برای قبول آن تردید داشتم و در نهایت نیز با صحبت‌هایی که میان کارگردان و تهیه کننده انجام شد، خسرو شکیبایی برای ایفای آن نقش انتخاب شد. شکیبایی زمینه صدا و گرایش یادگیری موسیقی را داشت که این اتفاق برای همکاری اهمیت بسیاری دارد. پیش از ضبط قطعات، جلساتی را به تمرین اختصاص دادیم و فیگورها و پوزیشن‌های آهنگسازی را با او کار کردیم. در نهایت این تمرین‌ها به خوبی جواب داد و دو قطعه «مادر من» و «صد دانه یاقوت» به گونه‌ای دلنشین با صدای زنده یاد شکیبایی اجرا شد. البته در بخش‌هایی که دوربین صرفاً دست‌های آهنگساز را برای نواختن کیبورد نشان می‌دهد، در واقع دست‌های یکی از هنرجویان من است.»
موسیقی فیلم «خواهران غریب» در چهاردهمین دوره جشنواره فیلم فجر (1374) کاندید سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن و همچنین بهترین موسیقی فیلم جشنواره فیلم مالزی شد.
- * «رنگین کمون» - ثمین باغچه‌بان
ترانه‌های این آلبوم همراه با نقاشی‌های پرویز کلانتری برای آنها و نت ملودی قطعات آن، در کتابی به همین نام منتشر شد.
- * «قصه‌های مجید» - ناصر چشم‌آذر
موسیقی این مجموعه از ساخته‌های ناصر چشم‌آذر است که مطابق با اکثر ساخته‌های این آهنگساز، به صورت ارکسترال نوشته شده و تم ثابتی را در داستان دنبال می‌کند. ناصر چشم‌آذر مهرماه سال 94، برای اولین‌بار بعد از انقلاب در تالار وحدت روی صحنه رفت و قطعات نوستالژیک و برخی موسیقی فیلم‌هایش را اجرا کرد که موسیقی فیلم «قصه‌های مجید» هم در رپرتوار آن جای داشت.
- * «گربه آوازه‌خوان» - فریبرز لاچینی
فعالیت این نوازنده و آهنگساز سرشناس در عرصه کودکان به همین فیلم ختم نمی‌شود. او چهار آلبوم به نام‌های «کارناوال حیوانات»، «آواز فصل‌ها و رنگ‌ها»، «کودکانه» و «بزبز قندی» را هم در کارنامه دارد که شامل مجموعه قطعات باکلام و بی‌کلام برای کودکان است.
- * «چرا و چیه» - بنیامین بهادری، بهنام صفوی و علی راست‌گفتار
آثار عروسک چرا در قالب پنج آلبوم موسیقی کودک از سوی شرکت «پویا موزیک» به بازار عرضه شد که در اغلب آنها بهنام صفوی نقش تنظیم‌کننده را داشت. بهنام صفوی حدود ده سال پس از پخش برنامه رنگین کمان در گفتگویی اعلام کرده بود: «من و بنیامین سال 79 با هم کار می‌کردیم که آن زمان هنوز بنیامین آلبومی بیرون نداده بود. ما آن زمان برای عروسک چیه و چرا که از شبکه تهران پخش می‌شد، ملودی‌های کودکانه می‌ساختیم. به نظر من موسیقی کودکانه خوب برای بچه‌ها می‌تواند خوراکی باشد برای اینکه گوششان را آماده کند و بزرگتر که شدند موسیقی خوب بشنوند. من خودم هم کار کودک را خیلی دوست دارم و همیشه هم کار کودک کرده‌ام. مثلا «عروسک چشم عسلی» را من کار کردم، «رنگین کمان 3و 4» با من بود. ملودی آهنگ «آهویی دارم خوشگله» برای بنیامین بود و به نظرم او یکی از ملودی سازهای خوب کشورمان است. فکر نکنید ملودی‌هایی که برای موسیقی پاپ ساخته می‌شود ربطی به موسیقی کودک ندارد، اتفاقاً ربط زیادی هم دارد و اصولاً بسیاری از ملودی‌هایی موفق است که ریشه کودکانه هم داشته باشد.»
بعداً هم با صدای عروسک چرا آلبومی به نام «زیباترین رنگین کمان» منتشر شد که در آن آلبوم هم بهنام صفوی تنظیم‌کننده قطعات بود.
ورود به سیستم
| نام کاربری : | |
| کلمه عبور : |
اطلاعات تماس
 |
تهران پارس،رسالت،بین رشید و باقری،پلاک 208 |
 |
021 - 777 30 320 021 - 777 30 321 |
 |
0936-9632175 @rohabmusic2 |
 |
0936-9632175 |
جدیدترین اخبار
جدیدترین اخبار دنیای موسیقی
بازدید ها : 985,597
|
